Yaz geliyor ve zayıflama telaşı havaların ısınmasıyla beraber başladı. Ödemden kurtulmak, hızlı kilo vermek amacıyla sıklıkla tercih edilen popüler diyetleri geriye dönüşümü mümkün olmayan sağlık sorunlarına adeta davet çıkarıyor. Diyetisyen Busenur Altıkulaç, hızla zayıflamak uğruna uygulanan popüler diyetlerin taşıdığı sağlık risklerini şu şekilde açıklıyor.
1- Düşük karbonhidratlı diyetler
Beynin ana enerji kaynağı ciddi bir biçimde azaldığında beyin fonksiyonlarda değişiklik görülerek serotonin üretimi de değişir. Serotonin, ruh hali, iştah ve uyku döngüsünde düzenleyici olarak görev alır. Karbonhidratın çok fazla kısıtlanması endokrin fonksiyonları etkileyerek kadınlarda adet döngüsünde düzensizlik, ruh hali değişiklikleri, anksiyete, aşerme, konsantrasyon zorluğu, kronik yorgunluk ve baskılanmış bağışıklığa sebep olur. Yetersiz karbonhidrat, bireylerde açlık sinyallerinin vücutta oluşmasını sağlayan “nöropeptit Y” denilen bir kimyasalın salınımını arttırır. Böylelikle gün içerisinde yetersiz karbonhidrat alımının olması gün boyu doymama hissini ortaya çıkartır.
2- Düşük yağlı diyetler
Yağların sindirimi, protein ve karbonhidrata göre daha uzun sürdüğü için düşük yağ alımı bireylerde daha sık acıkmaya neden olur. Bununla birlikte, yağda eriyen vitaminlerin (A, D, E, K vitaminleri) emilimini olumsuz etkileyerek bağışıklık, üreme, kas – iskelet gibi önemli sistemlerin sağlıklı çalışması bozulur. Ayrıca, beynin %80’ini sağlıklı yağlardan oluşmaktadır. Bunun için yağdan kısıtlı diyetlere bağlı hafızada azalma, demansa yatkınlık, konsantrasyon eksikliği gibi durumlar görülebilir. Metabolik olarak ise çok düşük yağlı diyetlerle beslenen bireylerde insülin direnci ve diyabet riskinin arttığı çeşitli araştırmalarda gösterilmiştir. Yetersiz yağ tüketimi, hormonların normal ve dengeli çalışmasını olumsuz etkiler. Bu yüzden adet düzensizlikleri oluşabilir, interfilite yanı kısırlık ortaya çıkabilir. Pritikin diyeti örnek verilebilir.
3- Yüksek proteinli diyetler
Kolesterol alımının artması damar sertliği, hiperlipidemi, kalp yetmezliği gibi kalp-damar hastalıklarına neden olabilir. Ürik asit artışı, gut hastalığı gelişme riskini arttırır. Yüksek protein alımına bağlı böbreklerden kalsiyum atımının artmasına bağlı olarak osteoporoz riski artar. Artmış protein tüketimi böbrekleri etkileyerek böbrek taşları, hiperürikozüri, mikroalbüminüriye yol açabilir. Dukan, Atkin, Karatay, Zone, Leptin diyetleri örnek verilebilir.
4- Tek besine dayalı diyetler
Tek besine dayalı diyetlerde, sadece bir besinin veya besin grubu dikkate alınarak diğerleri ihmal edilir. Sıkıcı ve uygulanması zor diyetlerdir. Ağırlık kaybı gerçekçi olmayıp verilen kiloların dönüşü hızlı olur. Vücudun yaşlanma hızı artar, vitamin-mineral eksikliği ortaya çıkabilir, çabuk yorulma, artan ağrılar, yıpranma görülebilir. Anoreksiya nevroza, bulimia nevroza gibi yeme bozukluklarına sebep olabilir. Yumurta diyeti, hurma diyeti, elma diyeti, patates diyeti, kempner/pirinç diyeti örnek verilebilir.
5- Düşük kalorili diyetler
Kalorinin aşırı kısıtlanması, zaman içinde metabolizmayı yavaşlatır ve stres hormonu olan kortizol seviyesi artar. Açlık hissi ve besine dair zihinsel meşguliyet artar. Vücut ısısı düşerek soğuğa intolerans gerçekleşebilir. Ayrıca, kalori sayımı obsesif davranışları, anksiyete ve suçluluğu tetikleyebilir. Çok düşük kalorili diyetlerin (200-800 kkal), uzun süreli uygulanmasının pek çok olumsuz sağlık sonucunu da beraberinde getirir. Örneğin, kuru cilt, saç dökülmesi, uyuşukluk, anemi görülebileceği gibi kardiyak aritmiler sebebiyle ani ölümle de sonuçlanabilir. İsveç diyeti, Kuşhan diyeti, Hollywood diyeti, manken, star, uzay diyetleri, 10 günde 5 kg diyeti gibi türler örnek verilebilir.
6- Sıvı diyetleri
Hazır tozların su ile karıştırılması veya hazır olarak sıvı ürünler halinde piyasa sunulması şeklinde önerilirler. İdrar söktürücü bitki çayları da bu gruba girer. Sürdürülebilirliği düşük, yetersiz kalori içeren vücuttan yağ yerine sıvı-kas kaybına sebep olan detoks türü diyetler metabolizma hızını yavaşlatır. Sağlıklı beslenme alışkanlığını desteklemez. Aynı zamanda, yukarıda pek çok popüler diyetin barındırdığı sağlık risklerine sebep olur.
Sonuç olarak, hızlı kilo kaybı vaat eden, tanınmış kişiler tarafından uygulanan, o kişinin referansıyla örnek gösterilen popüler diyetler adeta kanıtlı gerçekler gibi anlatılmakta ve bilimsellik çarptırılmaktadır. Sürdürülebilir yaşam alışkanlıklarınıza uymayan bu diyetlerden vazgeçerek, yaşam kalitenizi arttıracak, uzun vadede sık sık zayıflama diyeti uygulama ihtiyacınızı ortadan kaldıracak beslenme programlarını takip edin.
Klinik Diyetisyenimizden randevu almak için tıklayınız.
UYARI: Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlı yazılmıştır. Beslenme tedavisi kişiye özeldir. Hangi diyet türünün sizin için uygun olduğuna tıbbi durumunuz, beslenme şekliniz, sosyal yaşantınız vb. daha birçok etken göz önünde bulundurularak bir Beslenme uzmanı (Diyetisyen) tarafından karar verilmelidir.
