Yeme bozuklukları, besin alımında aşırı ve sağlıksız boyutlarda azalma veya aşırı yeme gibi yeme davranışında şiddetli bozuklukları içeren, aynı zamanda aşırı kaygı, endişe duygularını veya beden yapısı ve vücut ağırlığı ile ilgili aşırı duyarlılığı barındıran bir durumdur. En sık görülen yeme bozuklukları olan Anoreksiya Nervoza (AN), Bulimiya Nervoza (BN), Tıkınırcasına yeme bozukluğu (Binge Eating Disorder- BED / TYB) Gece yeme sendromu (NES/NED) ve Diğer Adlandırılan Ve Adlandırılamayan Beslenme veya Yeme Bozuklukları (OSFED) yeme davranışının ciddi olarak bozulduğu psikiyatrik bozukluklardır.
Yeme bozukluğunun gelişimi bireyin hassasiyetine olduğu kadar, yeme bozukluğunu tetikleyecek risk faktörlerinin varlığına da bağlıdır.
Bu risk faktörleri;
· Genetik Faktörler
· Fiziksel Risk Faktörleri
· Ailesel Faktörler
· Sosyokültürel Faktörler
· Psikolojik Faktörlerdir
Genel belirtileri;
· Belirgin kilo kaybı/alımı veya değişimi
· Büyüyen ve gelişen bir çocuk veya ergende, kilo kaybı veya beklenen kilo veya boya ulaşamama
· Soğuk intoleransı
· Güçsüzlük
· Yorgunluk ve letarji
· Bayılma
· Sıcak basması ve terleme nöbetleri
Kısaca bütün yeme bozukluklarından bahsedecek olursak;
YEME BOZUKLUKLARI
Anoreksiya Nervoza (AN)
Anoreksiya, çok az miktarda besin alımı, yemeyi reddetme ve sonucunda oluşan kilo kaybıyla karakterizedir. Anoreksiya nervoza terimi Yunanca ‘iştah kaybı’ anlamına gelir.
Anoreksiya nervoza çoğunlukla kızlarda 12-18 yaşları arasında başlayan, aşırı zayıflık, yeme davranışı bozuklukları (gıda reddi veya bulemi) ve amonere (adet görememe) ile karakterize bir durumdur. Anoreksiya nervozanın diğer klinik özellikleri arasında sıklıkla anksiyete (kaygı bozuklukları), sosyal uyum güçlüğü, tekrarlayıcı ve katı davranışlar bulunmaktadır. Genetik faktörlerin ve çeşitli çevresel risk faktörlerin hastalığın gelişimine birlikte katkıda bulunduğu düşünülmektedir.
Tedavisinde birkaç tedavi yönteminden aynı anda yararlanılması ve kişiye özel tedavi yöntemleri önerilir. Tedavide amacımız yalnızca kilo alımı değil sağlıklı kilo alımı sağlandıktan sonra psikoterapinin devam ettirilmesi ve yeme bozukluğunun tekrarlanmasını engellemektir.
Bulimiya Nervoza (BN)
Bulimiya nervoza (BN) yineleyen tıkınırcasına yeme davranışları, tıkınma sırasında yemeyi kontrol edememe duygusu, kilo almayı önlemek için uygunsuz telâfi davranışları (örn: kusma, bağırsak yumuşatıcı, idrar söktürücü ilaç kullanımı, aşırı diyet yapma, oruç tutma, yoğun egzersiz) beden ağırlığı, biçimi ile sürekli zihinsel uğraşı ve 3 ay içinde haftada ortalama 2 tıkınma davranışı ile belirgin yeme bozukluğu alt grubudur.
Tedavisinde organ işlevlerini izleme, vitamin-mineral durumu, elektrolit durumu gibi saptamalar yapılıp gerekirse hekim tarafından anti-depresan uygulamaları uygun görülebilir. Bu tür yeme bozuklukları için tıbbi bozuklukların boyutunu saptayıp buna göre takım halinde hareket edilir.
Tıkınırcasına Yeme Bozuklukları (Oburluk-Binge Eating)
Tıkınırcasına yeme bozukluğu, kısa bir zaman diliminde kişinin normalde yiyebileceğinden çok daha fazla miktarda besin alması ve bu sırada kontrol kaybı hissi yaşamasıyla karakterize bir yeme bozukluğudur.Vakalar üç öğüne ek olarak, gün boyu aşırı miktarda ve çok kalorili yemek yemektedir. Tek başına görülebileceği gibi bulimiya nervozada da ortaya çıkabilir.
Gece Yeme Sendromu (Gys Night Eating Syndrome (NES/NED))
1955 yılında GYS’yi tedaviye dirençli obezite hastalarında tanımlamışlardır. GYS için ilk ölçütler sabah yemek yeme ihtiyacı duymama, akşam yemeğinden sonra aşırı miktarda yemek yeme, toplam kalorinin en az %25’inin akşam yemeğinden sonra alınması ve haftada 3 ya da daha fazla gece insomnia yakınması olması olarak belirlenmiştir.
DAHA AZ BİLİNEN YEME BOZUKLUKLARI
Pika Yeme Sendromu
Pika yenilebilir olmayan maddelerin en az 1 ay süreyle sürekli olarak yenmesidir. Pikanın en yaygın formları geographia (kil, kum, çamur, toprak), pagophagia (buz), trichophagia (saç), amylophagia (çamaşır kolası)dır. Pika olguları yenilebilir olmayan pek çok şeyi yiyebilirler.
Boşaltım Bozukluğu (BB)
Boşaltım Bozukluğu (BB), bulimiya nervozada “normal kilolu kişilerin az miktarda yemeği yedikten sonra düzenli olarak uygunsuz davranışlarda (örn: kusma, bağırsak yumuşatıcı, idrar söktürücü ilaç kullanımı vb.) bulunma şeklinde tanımlanır.
Kaçıngan Kısıtlı Yiyecek Alım Bozukluğu
Uygun beslenme veya enerji gereğinin sürekli karşılanamaması ile kendini gösteren bir yeme ya da beslenme bozukluğu (örneğin yemeğe ya da yiyeceklere karşı açıkça ilgi göstermeme; yiyeceklerin duyusal özelliklerinden kaçınma; yemek yemenin tiksindirici sonuçlarıyla ilgili kaygı duyma).
Ortoreksiya Nervoza
Ortoreksiya nervoza, sağlıklı yiyeceklere karşı duyulan aşırı zihinsel uğraş şeklinde tanımlanan bir yeme bozukluğudur. Anoreksiya ve bulimiya nervozalı kişiler yediklerinin miktarına yoğunlaşmış olmalarına karşın ortorektik kişiler yediklerinin kalitesi ile ilgili takıntılıdırlar. Ortoreksiya nervoza, kişinin yaşantısına müdahale eden “saf” diyet tüketme obsesyonu olarak tanımlanmıştır. Ortorektik kişilerin beslenme alışkanlıklarındaki bu obsesyonun, yenilen yiyeceğin miktarıyla değil, kalitesi ile ilgili olduğu belirtilmiştir.
Bigoreksiya (Muscle Dysmorphia)
Bigoreksiya; kas geliştirmeyle ilgili takıntılı olmak ve sürekli bunu düşünmektir. Bireyler yetersiz kaslarıyla ilgili takıntılıdır. Genellikle kas geliştirmeyle ilgilenen erkeklerde görülmektedir. Bu bireyler genellikle proteinli besinleri tercih etmektedirler. Vakitlerinin büyük çoğunluğunu egzersiz, spor merkezlerinde ve ayna karşısında geçirmektedirler
Yeme bozuklukları tıbbi, sosyal ve psikolojik sorunlara yol açan, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen yeme davranışı bozukluklarıdır. Bu yüzden tedavisi birçok sağlık personelinin birlikte çalışmasıyla tamamlanabilecek hastalıklardır. Ekibimizde uzman diyetisyenlerimiz ile birlikte uzman klinik psikoloğumuz kontrolünde yeme davranışları üzerinde ekip iş birliğinde danışmanlık verilmektedir.
Yeme Bozukluklarında Beslenme Danışmanlığı için randevu almak veya ücretsiz ön görüşme yapmak için tıklayınız.
