Kaçıngan/Kısıtlayıcı Yeme Bozukluğu (KKYB), kişinin belirli gıdalardan veya yiyecek türlerinden kaçınması veya tüketilen toplam miktar bakımından kısıtlı alım veya her ikisi ile karakterize edilen bir durumdur. Önceden bebeklik ve çocukluk döneminde görülen bir beslenme bozukluğu olarak kabul edilirken artık yaşla sınırlandırılmamaktadır.
KKYB'li bireyler, belirli yiyeceklerden kaçınmalarına veya yiyecekleri tamamen tüketmelerine neden olan beslenme veya yeme ile ilgili bir tür sorun geliştirmiştir. Sonuç olarak, beslenme yoluyla yeterli kalori veya besin alamazlar. Bu durum, beslenme yetersizliklerine, büyümenin gecikmesine ve kilo alma sorunlarına yol açabilir. KKYB'li kişiler sağlık sorunlarının yanı sıra, durumları nedeniyle okulda veya işte de zorluklar yaşayabilirler. Diğer insanlarla yemek yemek ve başkalarıyla ilişkilerini sürdürmek gibi sosyal aktivitelere katılmakta zorlanabilirler.
KKYB genellikle bebeklik döneminde veya çocukluk döneminde ortaya çıkar ve yetişkinlikte de devam edebilir. Başlangıçta çocuklukta yaygın olan seçici yemeye benzeyebilir. Örneğin, birçok çocuk belirli bir koku veya kıvama sahip sebzeleri veya yiyecekleri yemeyi reddeder. Bununla birlikte, bu seçici yeme alışkanlıkları genellikle birkaç ay içinde büyüme veya gelişme ile ilgili sorunlara yol açmadan çözülür.
Çocuğunuzda KKYB olabileceğini gösteren durumlar;
Yeme sorununa bir sindirim bozukluğu veya başka bir tıbbi durum neden olmuyorsa,
Yeme sorunu, yiyecek kıtlığından veya kültürel yemek geleneklerinden kaynaklanmıyorsa,
Yeme sorunu bulimia gibi bir yeme bozukluğundan kaynaklanmıyorsa,
Yaşına göre normal kilo alma eğrisini takip etmiyorsa
Son bir ay içinde kilo almamış veya önemli miktarda kilo verdiyse çocuğunuzda KKYB olabilir.
Çocuğunuz KKYB belirtileri gösteriyorsa bu durumun hem tıbbi hem de psikososyal yönlerini ele almak için multidisipliner bir tedaviye ihtiyaç vardır.
KKYB tedavi edilmediğinde ciddi uzun vadeli komplikasyonlara yol açabilir. Hemen doğru bir teşhis koymak önemlidir. Çocuğunuz yeterince beslenmiyor ancak yaşına göre normal bir kilodaysa, yine de doktorundan randevu almalısınız.
KKYB Belirtileri Nelerdir?
KKYB belirtilerinin çoğu, çocuğunuzun yetersiz beslenmesine neden olabilecek diğer koşulların belirtilerine benzer. Çocuğunuzun ne kadar sağlıklı olduğunu düşünürseniz düşünün, çocuğunuzda aşağıdakileri fark ederseniz doktora başvurmalısınız:
Zayıf görünüyorsa
Gerektiği kadar sık veya fazla yemek yemiyorsa
Genellikle sinirliyse ve sık sık ağlıyorsa
Sıkıntılı veya içine kapanık görünüyorsa
Bağırsak hareketleri azsa veya tuvaletini yaparken zorlanıyorsa
Düzenli olarak yorgun ve halsiz görünüyorsa,
Sık sık kusuyorsa,
Yaşına uygun sosyal becerilerden yoksunsa ve yalnız kalmaya eğilimliyse
KKYB bazen hafif olabilir. Çocuğunuz yetersiz beslenme belirtileri göstermeyebilir ve sadece seçici bir çocuk gibi görünebilir. Bununla birlikte, bir sonraki muayenesi sırasında çocuğunuzun doktoruna çocuğunuzun yeme alışkanlıkları hakkında bilgi vermeniz önemlidir.
KKYB için risk faktörleri
13 yaşın altında olmak
Mide ekşimesi ve kabızlık gibi gastrointestinal semptomlara sahip olmak
Besin alerjisi olmak
Zayıf kilo alımı ve yetersiz beslenme vakalarının çoğu, sindirim sistemi ile ilgili altta yatan bir tıbbi durumdan kaynaklanmaktadır. Ancak bazı durumlarda belirtiler fiziksel bir tıbbi sorunla açıklanamaz. Çocuğunuzun yetersiz beslenme alışkanlıklarının olası tıbbi olmayan nedenleri arasında şunlar olabilir;
Çocuğunuz bir şey hakkında korkuyor veya strese giriyor olabilir.
Çocuğunuz boğulma veya şiddetli kusma gibi geçmişteki travmatik bir olay nedeniyle yemek yemekten korkuyor olabilir.
Çocuğunuz bir ebeveynden veya birincil bakıcıdan yeterli duygusal tepkiler veya bakım almıyor olabilir.
Çocuğunuz belirli dokulara, tatlara veya kokulara sahip yiyecekleri sevmiyor olabilir.
KKYB Nasıl Teşhis Edilir?
Çocuğunuz, DSM-5'ten aşağıdaki tanı kriterlerini karşılıyorsa KKYB tanısı alabilir:
Belirli yiyeceklerden kaçınmak veya yiyeceklere tamamen ilgisizlik göstermek gibi beslenme veya yemek yeme ile ilgili sorunları varsa,
En az bir aydır kilo almamışsa,
Geçen ay içinde önemli miktarda kilo kaybettiyse,
Beslenmeleri için dışarıdan beslenmeye veya takviyelere bağımlıysa,
Yetersiz besleniyorsa.
Yeme sorunları, altta yatan bir tıbbi durumdan veya zihinsel bozukluktan kaynaklanmıyorsa,
Yeme sorunlarına kültürel yemek gelenekleri veya mevcut gıda eksikliği neden olmuyorsa,
Yeme sorunları, mevcut bir yeme bozukluğundan veya zayıf beden algısından kaynaklanmıyorsa,
Çocuğunuzda KKYB varsa, önce çocuğunuzun doktoruyla bir randevu ayarlayın. Doktor, çocuğunuzun zayıf veya yetersiz beslendiğini belirlerse, çocuğunuzun büyümesini engelleyebilecek tıbbi durumları taramak için çeşitli teşhis testleri yapacaktır. Bu testler kan testleri, idrar testleri ve görüntüleme testlerini içerebilir. Tüm tarama testleri yapıldıktan sonra beslenme danışmanlığı için mutlaka bir çocuk diyetisyenine ve çocuk psikoterapistine başvurulmalıdır. Bazı durumlarda çocuğunuzun sözlü veya motor beceri gelişimini belirlemek için bir ergoterapistten de destek alınabilir.
Tedavi edilmediğinde, yeme bozukluğu çocuğunuzu ömür boyu etkileyebilecek gecikmiş fiziksel ve zihinsel gelişime yol açabilir. Örneğin, belirli yiyecekler çocuğunuzun diyetine dahil edilmediğinde, oral motor gelişimi etkilenebilir. Bu, benzer tatlara veya dokulara sahip yiyecekleri yemeyle ilgili konuşma gecikmelerine veya uzun vadeli sorunlara yol açabilir. Komplikasyonları önlemek için hemen tedaviye başlanmalıdır. Çocuğunuzun yeme alışkanlıkları konusunda endişeleriniz varsa ve KKYB olduğundan şüpheleniyorsanız çocuk doktorunuza ve diyetisyeninize danışın.
