Düşünce hataları, refleks gibi otomatik ve hızlı şekilde zihnimize gelen ve doğru olduğuna o an tamamen inandığımız, olumsuz duygulara neden olan çarpıtılmış varsayım ve düşüncelerdir.
Düşünce hatalarını günlük hayatta farkında sürekli kullanıyoruz. Bunun sonucunda hem duygu durumunuz ve davranışımız olumsuz etkilenirken hem de ilişkilerimiz yıpranabiliyor.
Bu düşünce hatalarının pek çok türü vardır. Ancak hepsinin ortak özelliği çarpıtılmış ve gerçekdışı olmalarıdır. Bu düşünce hatalarının özelliklerini bilerek sıklıkla hangisini kullandığınızı keşfedebilir, daha gerçekçi ve olumlu şekilde yeniden değerlendirebilirsiniz. Gerçekdışı ve çarpıtılmış düşüncelerinizi daha gerçekçi ve olumlu hali ile değiştirerek daha iyi hissedebilirsiniz.
Bunu değiştirmek için düşünce hatanızı yakaladığınız noktada; “Bunun başka bir açıklaması olabilir mi?”,
“Yakın bir arkadaşım aynı durumda olsa ona ne derdim?” soruları üzerinde düşünerek düşünce hatanızı daha sağlıklı yapıda bir düşünce şekliyle değiştirebilirsiniz.
Şimdi düşünce hataları nelerdir birlikte bakalım
1. Aşırı genelleme
Yaşanan bir olayı alıp bütün hayatına ve geleceğine genellemek.
Örnek; “artık kimseye güvenilmez” ya da “Ben asla ilişkide mutlu olamayacağım”.
2. Felaketleştirme
En kötü senaryoyu düşünüp gerçekleşeceğine inanmak.
Örnek; “Tüm sevdiklerim virüse yakalanıp ölecek”
3. Ya Hep ya Hiç (Siyah-Beyaz)
“Diyetimde yer almayan en ufak bir şey yersem o gün gider ve günün geri kalanında istediğim her şeyi yerim”
4. Zihin Okuma
Ortada bir kanıt ya da söz olmamasına rağmen ne düşündüğünü bildiğimizi varsaymak. Örnek; “ Beni aramadığına göre beni önemsiz görüyor”.
5. Olumluyu Yok Saymak
Olumlu bir olay olduğunda bunu şans sayarken olumsuz bir şey olduğunda kendini suçlamak.
Örnek; “Sınav kolaydı kim olsa geçerdi”
6. Etiketleme
Olumsuz bir etiket yapıştırmak.
Örnek; “Zaten aptalın tekiydi”.
“Ben beceriksizin tekiyim”
7. Kişiselleştirme
Olumsuz bir olayın başlıca sorumlusu olmadığınız halde kişisel algılama.
Örnek; “Orda öyle demeseydim tartışma çıkmayacaktı”
8. Duygudan Sonuca Ulaşma
Düşüncesini destekleyecek kanıt olmamasına ya da tersi kanıt olmasına rağmen bunları yok sayarak hislerinin doğru olduğuna inanmak.
Örnek; “Kötü hissediyorum kötü bir şey olacak”
9. Falcılık
Gelecekle ilgili kesin yargılarda bulunmak.
Örnek; “hiçbir zaman güzel bir ilişkim olmayacak”
10. Meli / Malı İfadeleri
Davranışların, olayların, düşünce ya da duyguların nasıl olmadı gerektiğiyle ilgili zorunluluk içeren ifadelerdir.
Örnek; “insanlarla iyi geçinmek için herkesi memnun etmeliyim”
11. Keyfi Çıkarsama
Bir olay hakkında düşüncelerini destekleyecek yeterli kanıt ya da hiçbir kanıt olmadığı halde sonuca ulaşmak.
Örnek; “Bana acıdığı için benden ayrılmıyor”
UYARI: Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlı yazılmıştır. Psikolterapi tedavisi kişiye özeldir.
