Hipertansiyon, özellikle yaşlılarda kardiyovasküler hastalık ve ölüm sıklığını artıran önemli bir risk faktörüdür. Kan basıncı değişiklikleri ve yaşla birlikte artan hipertansiyon görülme sıklığı, dünya çapında yaklaşık 1 milyar insanı bulmaktadır. Ortak Ulusal Komite'nin (Joint National Committee, JNC-7) yedinci raporuna göre, 65 yaşından sonra bireylerin üçte ikisinden fazlasında hipertansiyon meydana gelmektedir. Framingham Kalp Çalışması verileri incelediğinde, 55 yaşında hipertansiyonu olmayan bireylerin %90'ından fazlası kalan yaşamları boyunca hipertansiyon geliştirecektir.
Yüksek-normal tansiyon sistolik kan basıncı 130-139 mmHg, diastolik kan basıncı 85-89 mmHg; 1.derece hipertansiyon sistolik kan basıncı 140-159 mmHg, diastolik kan basıncı 90-99 mmHg; 2.derece hipertansiyon da sistolik kan basıncı ≥ 160 mmHg, diastolik kan basıncı ≥ 100 mmHg şeklindedir. 60 yaş ve üstü hipertansif kişilerin kan basıncı hedefinin 150/90 mm Hg'nin altında olması gerekmektedir.
Diyet, hastalar için hedeflenen kan basıncının düzenlenmesinde çok önemlidir:
Amerikan Kalp Derneği’nin hipertansiyon için önerileri tam tahıllar, meyve ve sebzeler, derisiz balık ve kümes hayvanları, az yağlı süt ürünleri, fındık, tropikal olmayan bitkisel yağlar ve baklagillerin tüketilmesi yönündedir. Ayrıca kırmızı et, sodyum, şekerli içecek, kırmızı et, şekerli içecekler, doymuş ve trans yağların ciddi biçimde azaltılmasını önerir. Bu şekilde beslenme sonucu çalışmalar gösteriyor ki felç görülme riski azalmaktadır. İlave olarak zeytinyağı ve kırmızı şarap eklemek, yani Akdeniz diyetine uygun beslenmek yaşam süresi beklentisi uzatmaktadır.
Yetişkinler için normal vücut ağırlığı (BKİ:18,5-24,9 kg/m2) korunmalı, diyetsel sodyum alımı günde yaklaşık 6 gr sofra tuzunu aşmamalı, günlük olarak en az 30 dakika tempolu yürüyüş gibi düzenli aerobik fiziksel aktivite yapılmalı, alkol tüketimi erkeklerde günde en fazla 30 ml (720 ml bira, 300 ml şarap veya 60 ml viski); kadınlar için günde en fazla 15 ml’dir. Diyette günlük 3500 mg potasyum alınmalıdır.
İngiliz Beslenme Vakfı (British Nutrition Foundations) C. Gopalan Kriterleri’ne göre hipertansiyon ve kalp damar sağlığı için özellikle doymuş yağ (hayvansal yağ) olmak üzere yağ alımını kısıtlama tavsiyesi, formda ve sağlıklı olan yaşlı insanlar için geçerliliğini korumaktadır. 75 yaşın üzerinde, yağ kısıtlamalarının faydalı olma olasılığı daha düşüktür. Zayıf, kilo kaybı yaşayan veya iştahı az olan kişiler için yağ kısıtlaması kesinlikle uygun değildir.
Rafine şeker tüketimi, insülin seviyelerini yükselterek kan basıncını yükseltebilir. Tuzlu yiyecekler, tuzlar, margarin, kızarmış yiyecekler, trans yağ, rafine beyaz un, kola kan basıncını yükselten besinlerdir.
Kereviz, balık yağı, C vitamini, sarımsak, kalsiyum, magnezyum, potasyum, taurin ve düzenli meyve-sebze tüketimi kan basıncının düşürülmesinde etkilidir.
Hipertansiyon ve DASH Diyeti (Dietary Aproaches to Stop Hypertension; Hipertansiyonu Durdurmak için Diyet Yaklaşımı)
DASH Diyeti, sodyum ve doymuş yağ oranı düşük, ancak potasyum, magnezyum ve kalsiyum açısından zengin gıdalardan oluşur. Raporlar, kan basıncını sadece 2 haftada düşürebileceğini gösteriyor.
Yaklaşık 2000 kalorilik DASH diyetine göre besinler aşağıdaki miktarlarda tüketilmelidir:
• Tahıllar (6-8 porsiyon/gün): bulgur, esmer pirinç, kepekli makarna, tam tahıllı ekmek…
• Sebzeler (4-5 porsiyon/gün): tüm sebzeler (haşlama, salata, sebze yemekleri)
• Meyve (4-5 porsiyon/gün): meyve çeşitleri özellikle kuru meyveler
• Az yağlı veya yağsız süt ürünleri (2-3 porsiyon/gün): düşük yağlı yoğurt, peynir, süt, kefir
• Balık, kümes hayvanları veya yağsız et (2 porsiyon/gün): sınırlandırılmış kırmızı et tüketimi, tercihen yağsız etler, düzenli balık tüketimi
• Kuruyemişler, tohumlar ve baklagiller (4-5 porsiyon/hafta): sert kabuklu kuruyemişler, mercimek, nohut
• Sağlıklı katı ve sıvı yağlar (2-3 porsiyon/gün): doymuş yağ oranı düşük, trans yağ içermeyen ürünler, bitkisel yağlar
Geriatri Diyetisyenimizden randevu almak için tıklayınız.
UYARI: Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlı yazılmıştır. Beslenme tedavisi kişiye özeldir. Hangi diyet türünün sizin için uygun olduğuna tıbbi durumunuz, beslenme şekliniz, sosyal yaşantınız vb. daha birçok etken göz önünde bulundurularak bir Beslenme uzmanı (Diyetisyen) tarafından karar verilmelidir.
