Yeme bozuklukları, genetik, psikolojik, çevresel etkenlerden kaynaklı olarak ortaya çıkan, yeme ve kilo kontrolü davranışlarında bozulma ile birlikte fizyolojik (bedensel), psikolojik sağlığın bozulması ile sonuçlanan bir durumdur. Kişinin zihni sürekli yemek, kalori, tartı, kilo verme düşünceleri ile meşgul olmakta ve bunlarla ilgili yoğun kaygı duymaktadır. En yaygın yeme bozuklukları arasında anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu yer almaktadır.
Başlıca Yeme Bozuklukları şunlardır;.jpg)
1. Pika
2. Geri Çıkarma (Geviş Getirme) Bozukluğu
3. Kaçıngan / Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu
4. Anoreksiya Nervoza
5. Bulimiya Nervoza
6. Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
7. Ortoreksiya Nevroza (Sağlıklı Beslenme Takıntısı)
8. Gece Yemek Yeme Bozukluğu
Pika
En az 1 ay süreyle toprak, kil, tebeşir, kömür, tebeşir, kağıt, çimento gibi besleyici değeri olmayan nesneleri tiksinmeksizin yeme alışkanlığı olarak bilinmektedir. Beslenme yetersizliği, beslenme bozukluğu ve bazı psikiyatrik hastalıklar pika sendromuna yol açan sebepler arasındadır.Özellikle sosyoekonomik düzeyi düşük bazı gruplarda yetersiz beslenme nedeniyle pika sendromuna rastlanmaktadır.
Geri Çıkarma (Geviş Getirme) Bozukluğu
En az 1 ay süreyle, kişi sürekli olarak yediğini çıkarmakta, çıkardığı yiyeceği yeniden çiğnemekte, yutmakta ya da tükürebilmektedir.
Geri çıkarma bozukluğunda kişinin herhangi bir mide-bağırsak ya da başka bir tıbbi ya da psikiyatrik hastalığı bulunmamasına rağmen geri çıkarma davranışı gerçekleşmektedir.
Kaçıngan / Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu
Kaçıngan yiyecek alımı bozukluğu, bellirgin derecede kilo kaybı ve hatta çocuklarda büyümeyi durduracak kadar beslenme eksikliğinin olduğu bir yeme bozukluğudur.
Hastalar yemeye ya da yiyeceğe ilgi göstermemekte, yiyeceklerin tiksindirici olduğu ile ilgili kaygı duymaktadırlar.
Anoreksiya Nervoza
Anoreksiya Nervoza olan kişi, belirgin biçimde düşük bir vücut ağırlığına sahip olmasına rağmen sıkı diyetler yaparak kilo vermeye çalışmakta ve kilo almaktan oldukça korkmaktadır.
Bununla birlikte kilo alma düşüncesi yoğun şekilde kaygı yarattığı için sık sık bedenini izleyerek aynada kontrol etmekte ve tartılmaktadırlar.
Hastaların bazılarında tıkınırcasına yeme ya da çıkartma davranışları olabilmektedir. Çıkartma davranışı genellikle kendini kusturma, laksatif ya da müshil kullanımı, idrar söktürücü (diüretik) ilaçlar ya da lavma kullanımı ile gerçekleşmektedir.
Anoreksiya Nervoza hastaları düşük kiloda olduğunu kabul etmemekle birlikte vücut biçimlerini algılamada bozukluk yaşarlar. Aynı zamanda vücut ağırlığına ve biçimine aşırı önem yüklerler ve öz değerlerini de ağırlıkları ile belirlerler.
Anoreksiya Nervoza hastalarının kişilik özellikleri katı, mükemmelliyetçi ve kontrolcüdür. Kontrol etme arzularını “yememe” davranışları ile sergilerler.
Anoreksiya Nervoza hastalığı; baş dönmesi,halsizlik, sürekli üşüme, asosyal tutum, özdeğer problemleri, huzursuzluk, adet düzeninde bozulma, cilt sorunları, uykusuzluk, metabolik hastalıklar, kısırlık, saç dökülmesi, böbrek ve karaciğerde hasar, depresyon, intihar gibi oldukça ciddi sorunları beraberinde getirmektedir.
Bulimiya Nervoza
Bulimiya Nervoza olan kişiler sürekli diyet ve egzersiz yaparak kilo verme ve diyet konusunu hayatının merkezine koymalarına rağmen normal kiloda ya da normal kilonun üstünde olabilmektedirler. Bulimiya Nervoza hastalarını sürekli bir şekilde tıkınırcasına yeme dönemleri olmaktadır. Tıkınırcasına yeme atakları ani olarak başlayarak çoğu kişinin yiyebileceğinden çok daha fazla yiyeceği (yaklaşık 30000-5000 kalori) kısa sürede ve hızlı bir şekilde tüketebilmektedirler. Bu esnada yemek yemeyi durdurma ile ilgili denetimleri tamamen ortadan kalkmaktadır.
Kilo almayı önlemek için kişi haftada en az 1 kez üç ay süreyle kendini kusturma, laksatif ya da müshil kullanımı, idrar söktürücü (diüretik) ilaçlar ya da lavma kullanımı gibi ilaç kötüye kullanımına yönlenmektedirler. Ancak sağlıksız çıkartma davranışlarına rağmen yine de normal kilonun üstünde olur ya da kilo almaya devam ederler. Çünkü sindirim ağızda başladığı için alınan kalorinin en az %50’si vücutta kalmaktadır.
Bulimiya Nervoza hastalarının kişilik özellikleri dışa dönük ve sosyaldir. Kendilerine verdikleri değeri ve özgüvenlerini dış görünüşleri belirlemektedir.
Bulimiya Nervoza hastalığı mide-bağırsak sorunlarına, yemek borusunda yırtılmaya, dişlerde çürüme ve ağız kokusuna, boyun ve yüzde şişkinliğe, kaslarda yorgunluğa ve hatta potasyum dengesizliğine bağlı kalp krizi riskine neden olabilmektedir. Bulimiya Nervoza diğer yeme bozuklukları gibi tedavi edilmediği sürece yıllarca devam edebilir ve Alkol, madde ve alışveriş bağımlılığı, depresyon, kaygı bozuklukları gibi birçok psikiyatrik hastalık eşlik edebilir. Tüm bunlar nedeniyle hayati risk taşımakta ve mutlaka tedavi edilmelidir.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
Tıkınırcasına yeme bozukluğu, telafi edici davranışlarının ((aşırı egzersiz, aç kalma, çıkarma davranışı gibi) bulunmadığı ve tekrarlayan yeme ataklarının olduğu klinik bir tablodur . Hastalar yemek yeme davranışı üzerindeki denetimi kaybederek aşırı yeme atakları sergilemekle birlikte dengeleyici davranışlarda bulunmazlar. Aynı zamanda vücut ağırlıkları ve beden biçimleri ile ilgili yüksek kaygı duyarak küçük düşürücü görüntüye sahip olduklarını düşünürler. Yeme atakları esnasında çok hızlı yeme, rahatsız hissedene kadar aşırı yeme, aç değilken de yeme ve aşırı yeme davranışının sonucunda utanması sebebiyle yalnız yemeyi tercih ederler. Yeme ataklarının sonucunda suçlu, utanmış, depresif ve kendinden iğrenmiş hissederler.
Ortoreksiya Nevroza (Sağlıklı Beslenme Takıntısı)
Sağlıklı yiyeceğin tüketilmesi ile ilgili bir takıntı anlamına gelen ortoreksiya nevroza, diğer yeme bozukluklarından farklı olarak tüketilen yiyecek miktarı ve zayıf görünüme odaklanmak yerine sağlıklı ve saf yiyecekleri tüketmeye karşı takıntının gelişmesi olarak tanımlanmaktadır. Sağlıklı beslenme genel anlamda bir problem olmamasına rağmen yaşantıyı olumsuz etkileyecek düzeyde uzun süreli ve sık olduğunda kişilik ve davranış bozuklarına yol açacak bir patolojik sorun olarak değerlendirilmektedir.
Gece Yemek Yeme Bozukluğu
Gece yemek yeme bozukluğu tanı kriterleri arasında; bireyin uykudan uyanıp yemek yemesi ya da akşam yemeğinden itibaren aşırı yeme davranışı ile birlikte tekrarlayıcı ve sürekli olarak gece yemek yeme dönemleri olmakla birlikte kişi tüm bunları hatırlamaktadır. Kişinin enerji alımının geç olmasının sonucunda, sabah yemeleri azalırken akşam ve gece yemeleri artmaktadır. Kişi, gece yemelerinde daha çok bol karbonhidrat içeren besinlere yönlenmektedir. Gece yemek yeme sendromu psikolojik destek alınarak tedavi edimediği sürece obeziteye neden olmaktadır.
Yeme davranışları hakkındaki makalemizi okumak için tıklayınız.
UYARI: Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlı yazılmıştır. Beslenme tedavisi kişiye özeldir. Hangi diyet türünün sizin için uygun olduğuna tıbbi durumunuz, beslenme şekliniz, sosyal yaşantınız vb. daha birçok etken göz önünde bulundurularak bir Beslenme uzmanı (Diyetisyen) tarafından karar verilmelidir.
